Bratstvo i jedinstvo

Bratstvo i jedinstvo je bila borbena parola Komunističke partije Jugoslavije, skovana tokom Narodnooslobodilačke borbe.

Tokom rata, politika bratstva i jedinstva je imala funkciju ujedinjenja naroda Jugoslavije protiv fašističkog okupatora, koji je nametao politiku "zavadi pa vladaj".



U periodu SFRJ bratstvo i jedinstvo je postalo zvanična državna politika. Politika „bratstva i jedinstva“ je doprinijela međusobnom uvažavanju, smanjenju etničke distance među stanovništvom i razvijanju osjećanja solidarnosti i empatije.

Drugi svjetski rat:

U borbi je kovana domovina slobode i bratstva ("Dans le combat ils forgent une patrie libre et fraternelle"), detalj sa izložbe u savezničkom centru u Alžiru 8. II 1945.

Partizani u oslobođenom Kičevu septembra 1943. Na transparentu piše: "Da živi bratstvo makedonskog i albanskog naroda."
Fašističke sile Osovine su nakon okupacije Jugoslavije vodili politiku zavadi, pa vladaj kojom su huškali pojedine narode Jugoslavije jedne protiv drugih, radi lakšeg održavanja sistema okupacije. Komunistička partija Jugoslavije se na samom početku rata odlučno suprotstavila ovoj politici, usvojanjem Rezolucije Majskog savjetovanja KPJ:

»Pred Komunističkom partijom Hrvatske stoji velika i časna zadaća da organizuje i vodi najodlučniju borbu protiv raspirivanja nacionalne mržnje između Srba i Hrvata i Slovenaca, da radi neumorno na bratstvu i slozi hrvatskog i srpskog naroda, da ujedinjuje te narode u borbi protiv okupatora i šake uzurpatora... protiv raspirivanja nacionalne mržnje, a za bratstvo naroda Jugoslavije...«

Već od prvih dana ustanka u Hrvatskoj 27. jula 1941. godine, komunisti su snažno uticali da to ne bude početak rata između Srba i Hrvata, već početak antifašističke borbe svih naroda:

Zaklinjem se da ću se u nemilosrdnoj borbi protiv ustaških razbojnika čuvati i kaniti svakog samovoljnog ispada i osvećivanja nad mirnim stanovništvom, ženama i djecom, ma kakve vjere i narodnosti bili; zaklinjem se da ću svagdje i uvijek zastupati misao bratstva i zajedničke borbe Srba, Hrvata i Muslimana za čišćenje moje zemlje od zajedničkog neprijatelja, protiv fašističkog okupatora i domaćih izdajica i plaćenika, bili oni iz srpskih, hrvatskih ili muslimanskih redova.

– Iz partizanske zakletve, koju je sastavio Marko Orešković, jedan od organizatora ustanka u Lici

Isticanjem da je borba opšte jugoslovenska i antifašistička, komunisti su jasno iskazali da je obnova Jugoslavije ravnopravnih naroda okosnica njihove strategije. Oni su antitezom nacionalističkim politikama i usmjeravanjem borbe protiv okupatora spriječili da se oslobodilački rat ne pretvori u strahoviti rat Srba i Hrvata do istrebljenja. KPJ se od početka ispriječila protiv bratoubilaštva, kao strategije koju inspirišu okupatori, stavom da nema narodnooslobodilačke borbe ukoliko ona ne prevazilazi nacionalne obračune.


Veliki narodni zbor povodom oslobođenja Bihaća 1942. godine na kome je govorio Tito.

„Mi ćemo biti sijači bratstva među narodima. Kada budemo prolazili kroz nove zemlje, kad budemo dolazili u dodir sa ljudima drugih običaja, oni će možda biti nepovjerljivi prema nama, jer nas još nisu vidjeli na djelu i nisu čuli našu riječ. Vi ćete svojim držanjem i ubjeđivanjem pokazati da ste vojska novog kova, vi ćete tako steći povjerenje i razviti zastavu slobode i u krajevima koji je još nisu razvili.“

(Josip Broz Tito, iz govora pred novoosnovanom 4. proleterskom brigadom 17. lipnja 1942. u Ljubini, istočna Bosna.)

Na maršu kroz etnički mješovite oblasti, gdje su jedni za drugima divljali ustaše, četnici i okupacione trupe, sve više očajnika pridruživalo se Narodnooslobodilačkoj vojsci, prije svega iz redova progonjenih Srba. Tito je, sloganom ’bratstvo i jedinstvo’ pridobio i dio onih Hrvata i muslimana koji su ranije imali rezerve i pripadali nacionalnim partijama koje nisu vjerovale komunistima. Tako je „bratstvo i jedinstvo“ postalo egzistencijalna formula za sve narode.