Svi zločini slovenačke TO
Na putu prema graničnim prijelazima, jedinicu iz varaždinskog garnizona u zasjedi je sačekala teritorijalna jedinica Slovenije koja je mučki, bez ikakvog povoda, ničim izazvana, otvorila vatru na ljude koje je predvodio pukovnik Berislav Popov. Epilog: ubijeno pet, ranjeno 17 i zarobljeno 30 vojnika, a uništeno dvadesetak neborbenih i dio borbenih vozila.
Za taj gnusni zločin nad vojnicima, kao i zločin na karauli Holmec, o čemu će kasnije biti više riječi, Helsinški odbor Slovenije je pokrenuo pitanje odgovornosti počinioca i nalogodavaca za počinjeni zločin, ali rukovodstvo Slovenije ne samo da nije reagovalo na to, već je sve preduzelo kako počinjeni zločin ne bi bio javnosti. Nažalost, ni medijima u Srbiji nije pružena mogućnost da objelodane navedeni zločin Slovenaca, jer ga je skrivalo i vojno i državno rukovodstvo zemlje.
Zločini slovenačkih vojnih formacija, počinjeni mučkim ubistvima tek zavojničenih mladića, bili su vrlo dobro poznati ljudima u vojnom vrhu. Znalo se za brojna hapšenja starješina JNA i nečovječan odnos prema ranjenicima, ali se ništa, osim verbalnih osuda, nije preduzimalo da se takvo stanje spriječi – ako nikako drukčije onda legalnom vojnom silom nad nelegalnim zločinačkim vojnim sastavima. Mnogi od tih monstruoznih primjera nisu, nažalost, nigdje zabilježeni. Svi ti zločini, međutim, nisu nepoznati haškim istražiteljima, prethodnom i aktuelnom slovenačkom rukovodstvu, baš kao i srpskom, ali u vječnom sjećanju ostaju samo porodicama žrtava tih zločina. Ne zaboravljaju ih, naravno, i mnogi koji i danas, kao invalidi sa trajnim zdravstvenim posljedicama, žive sa tragovima nečovještva brutalnih slovenačkih ubica.
Slovenački zločini tim više dobijaju na težini što su počinjeni grubim kršenjem odluka savezne države od 25. juna 1991. godine. Savezno viječe Skupštine SFRJ i Savezno izvršno vijeće, tog su dana jasno i nedvosmisleno naložili JNA da, pored ostalog, spriječi prekrajanje zemlje i promjenu njenih granica, suprotstavljajući se time jednostranoj i nezakonitoj odluci Skupštine Slovenije, od 8. maja iste godine, o otcjepljenju Slovenije od SFRJ. Navedena slovenačka odluka, međutim, nije imala snagu zakona jer je, suprotno federalnom ustavu i pozitivnim zakonskim propisima, ugrožavala teritorijalnu cjelovitost SFRJ, njene državne granice i njen suverenitet u međunarodnim odnosima.
Udar na SFRJ i JNA
Postupajući u skladu sa odlukama navedenih saveznih organa, nešto manje od 2000 pripadnika JNA krenulo je dva dana kasnije, 27. juna znači, na izvršenje zadatka koji nije podrazumijevao bilo kakve provokacije, sukobe i borbena dejstva. Radilo se, praktično, o mirnodopskom zadatku strogo ograničenog karaktera koji je u svakom pogledu počivao na odredbama Ustava SFRJ kojim se, pored ostalog, propisuje da oružane snage štite nezavisnost, suverenitet, teritorijalnu cjelovitost i ustavni poredak zemlje. Prije polaska jedinica JNA na izvršenje zadatka radi obezbjeđenja 35 kopnenih graničnih prelaza, jedne pomorske (Kopar) i jedne vazdušne luke (Brnik), pravovremeno je obaviješteno rukovodstvo Slovenije. Rukovodstvo Slovenije je, međutim, kao odgovor organizovalo masovna zapriječavanja komunikacija na pravcu kretanja jedinica JNA i, istovremeno, izvršilo mobilizaciju svoje teritorijalne odbrane koja je u konkretnom slučaju predstavljala paravojnu formaciju. Ta paravojska će ubrzo, suprotno svim međunarodnim zakonima, izvoditi terorističke akcije u pravom smislu te riječi. A ta takozvana republička vojska brojala je u tom trenutku 35.000 ljudi koji su krenuli u hajku ne samo na vojnike koji su krenuli na izvršenje mirnodopskog zadatka, već i na atakovanje porodica starješina JNA, ne štedeći čak ni žene i djecu, čija je jedina krivica bila što su članovi porodica aktivnih vojnih lica.
Neposredno po prijemu obavještenja o zadatku, slovenačko je rukovodstvo, umjesto da prihvati preporuke i odluke najviših organa savezne države, preduzelo 26. juna mjere koje se, u najmanju ruku, mogu nazvati ne samo necivilizovanim, već sasvim opravdano terorističkim i varvarskim. U toku tog dana, naime, na putu prema jugoslovensko-austrijskoj granici, prisilno je zaustavljeno više od sto teretnih i putničkih domaćih i stranih vozila. Njima su zapriječene komunikacije kojima je, sutradan, trebalo da u marševskoj koloni prođu pripadnici JNA. Vozači su silom bili prinuđeni da ne napuštaju vozila koja su služila kao štit slovenačkoj vojsci koja se spremala da mučki otvori vatru po koloni koja nije bila spremna za ućešće u bilo kakvim borbenim radnjama. Na taj su način, kako je kasnije utvrđeno od pravnih i vojnih eksperata, grubo narušena pravila humanitarnog prava, jer su zaustavljena vozila postala legitiman cilj napada, s obzirom da su izgubila civilno svojstvo.
Na kolonu JNA, koja se zaustavila pred tim preprekama, brutalno je otvorena vatra iz svih oruđa i oružja kojima je raspolagala slovenačka vojska. Mladići u sivomaslinastim uniformama bili su prinuđeni da se brane od ničim izazvanog napada. U razmjeni vatre stradali su tom prilikom i neki vozači silom zadržanih vozila. Njihovi životi padaju na dušu donosioca i izvršioca zločinačke i sulude odluke da se vozači, kao živi štit, zadrže u svojim vozilima, iako je bilo očigledno da će mnogi od njih postati nevine žrtve. Imena organizatora i učesnika ove neljudske akcije, Slovenci skrivaju do današnjih dana, mada su njihova imena vrlo dobro poznata i domaćoj i svjetskoj javnosti.
Postavljanje barikada na pravcu kretanja jedinica JNA i ubistva vojnika, bio je samo dio paklenog plana slovenačkog rukovodstva u satanizovanju federalne vojske i fizičkoj likvidaciji njenih pripadnika. Na udaru su bili i članovi porodica oficira i podoficira, kao i građani Slovenije koji se nisu slagali s takvom politikom svog republičkog rukovodstva. No, krenimo redom.
Paravojni sastavi Slovenije, instruisani od republičkih i lokalnih vlasti, znali su da JNA neće upotrijebiti oružje tamo gdje postoji i najmanja mogućnost ugrožavanja civilnog stanovništva. Zato su ispred svojih nelegalnih oružanih sastava isturali žene i djecu i pod njihovom „zaštitom“ otvarali vatru na vojnike i starješine kojim nije padalo na pamet da odgovaraju istom mjerom. Jedan u mnoštvu takvih primjera je i slučaj u Rožnoj dolini gdje je slovenačka vojska isturila ispred sebe nedužne civile, uglavnom žene i djecu i iz takvog „borbenog poretka“ dejstvovala vatrom na marševsku kolonu koja za to nije davala bilo kakav povod.
Najmonstruozniji zločin
Jedan od najmonstruoznijih zločina Slovenaca nad nenaoružanim vojnicima sa karaule „Holmec“, zabilježila je 28. juna, na Vidovdan, kamera austrijske televizije ORF. Da tog dana, na tom graničnom prijelazu, udaljenom desetak kilometara od Blajburga, ne bješe ove TV ekipe, gotovo ništa se ne bi znalo o zvijerskom i hladnokrvnom strijeljanju trojice zarobljenih vojnika graničara koji su odložili oružje u kome nije bilo nijednog jedinog metka. Trojica mladih vojnika, sve se to lijepo vidi na snimku, istakli su bijelu zastavu sačinjenu od krevetskog čaršava. Sve to, međutim, nije bilo dovoljno zvijerima u ljudskom obliku da odustanu od životinjskog nagona i rafalnom paljbom usmrte trojicu devetnaestogodišnjaka. Mada je, istini za volju, slovenački Helsinški komitet za ljudska prava okvalifikovao taj događaj kao „prvi dokumentovani ratni zločin na prostoru bivše SFRJ“, slovenačka vlast je ćutke prešla preko te bestijasnosti. Pred tim dokazanim ratnim zločinom, kao i mnogim drugim koje su počinili Slovenci, oči je zatvorio i Haški tribunal.
Mada je zvanično rukovodstvo Slovenije zločin na Holmecu okvalifikovalo kao incident, a njihovo republičko tužilaštvo konstatovalo kako „nikakav zločin nije počinjen“, predsjednica Helsinškog odbora Slovenije, gospođa Neve Miklavčič Predan, obratila se Tužilaštvu u Hagu, sa prijedlogom da se pravdi privedu počinioci i organizatori gnusnog zločina. U odgovoru iz Haga, ispod čijeg teksta stoji potpis Karle del Ponte, navedeno je, pored ostalog, da se „veoma cijeni plemenit rad slovenačke helsinške organizacije“, ali da je rat u Sloveniji „prekratko trajao da bi se počinili brojniji ratni zločini“. Očigledno, odgovor Karle del Ponte, imajući u vidu njegovu besmislenost, ne zaslužje nikakav komentar.
Pripadnici slovenačke paravojske, uz blagoslov republičkih čelnika, nisu imali milosti ni prema ranjenim vojnicima i stariješinama, kao ni u odnosu na medicinsko osoblje koje im je priticalo u pomoć. U masi tih primjera koje su registrovali operativni, obavještajni i medicinski organi JNA, navodimo samo nekoliko.
Hapšenje ljekara
Dr Vukica Bulatović je sanitetskim vozilom, vidno i propisno obilježeno crvenim krstom, pokušala da dođe i ukaže pomoć ranjenim vojnicima na graničnom prelazu Šentilj, koji su mučki, bez ikakvog povoda, napale grupe beskrupoloznih ostrašćenika. I ovog puta, naravno, uz blagoslov vlasti. Sanitetska ekipa sa dr Bulatović na čelu, uhapšena je pri pokušaju da pruži neophodnu medicinsku pomoć povrijeđenima i odmah sprovedena u zatvor u Pesnici nedaleko od Maribora. Saslušanje je trajalo više časova, a doktorki Bulatović je ponuđeno da se pridruži slovenačkoj teritorijalnoj odbrani, transformisanoj u to vrijeme u terorističku paravojnu organizaciju. Pošto je odbila njihov prijedlog, „civilizovani“ Slovenci su joj dali rok od 24 časa da napusti Sloveniju. Ranjenim vojnicima na Šentilju nije pružena nikakva medicinska pomoć.
Sličnu torturu doživio je i doktor Senad Duraković u trenutku kada je pružao pru pomoć povrijeđenim pripadnicima JNA. Prekinut je u humanoj misiji i uhapšen. I njemu, kao i doktorki Bulatović, ponuđeno je da se pridruži slovenačkim teritorijalcma. Ponos, dostojanstvo i vojnička obaveza, međutim, bili su jači od svih ponuda i pritisaka. U znak protesta u zatvoru je štrajkovao glađu.
Doktor Goran Golubović, koji je takođe pružao pomoć ranjenim vojnicima i stariješinama, prevozio je sanitetskim vozilom teško ranjenog poručnika Darka Bulatovića. Na putu prema bolnici, mučki – iz zasjede, na sanitetsko vozilo, takođe propisno obilježeno, ispaljen je protivoklopni projektil. Teško ranjeni poručnik dobio je još teže povrede, a ranjeni su vozač i doktor Golubović. Nikom od povrijeđenih u vozilu nije pružena neophodna medicinska pomoć. Bio je to još jedan od načina „viteškog ratovanja“ dežele na putu do otcjepljenja od SFRJ. Nema, nažalost, podataka o daljoj sudbini doktorke Bilatović, doktora Golubovića i teško ranjenog poručnika Darka Bulatovića.
Kršenje svih konvencija Međunarodnog ratnog prava
Trebalo bi zaista mnogo prostora da se navedu svi primjeri brutalnog postupanja slovenačkih paravojnih formacija prema vojnicima, stariješinama i njihovim porodicima, kao i sopstvenim građanima koji nisu podržavali načine i primjenu sredstava putem kojih su nastojali da se otcijepe od sopstvene države. Ipak, da bi se stekla potpunija slika o nekim srednjovjekovnim metodama koje su primjenjivali, navodimo samo neke primjere koji ilustruju svu brutalnost, neljudski odnos i kršenje svih konvencija Međunarodnog ratnog prava. Neki od tih primjera prevazilaze čak i užase iz fašističkih koncentracionih logora u Drugom svjetskom ratu.
Među zatvorenicima u Kazneno-popravnom domu Dob pri Mirni, kako se navodi u vojnim izvorima, nalazilo se više teških bolesnika. Među njima su bili: kapetan Sahudin Lalić sa akutnim pogoršanjem čira i teškom depresijom; potpukovnik Rade Otašević koji je uhapšen neposredno poslije izvršene operacije – u vrijeme kada je, sa inficiranom ranom i visokom temperaturom, bio na bolovanju u svom stanu; Dragan Blagojević, sa zagnojenim prostrijelnim ranama u predijelu ramena i podlaktice i takođe visokom temperaturom. Osim njih, u veoma teškom zdravstvenom stanju bili su: pukovnik Vučković, kapetan I klase Blagoje Mirović, zastavnik I klase Petar Radan, potpukovnik Milan Saračević, vodnik I klase Šaćir Bećiri i major Đorđe Petrović. U svim civilizovanim zemljama čak se i najokorijelijim kriminalcima i zločincima, ukazuje u takvim slučajevima neophodna medicinska pomoć, ali dežela je svjesno kršila te humanitarne međunarodne norme. Upravnik tog kazamata kao da je na specijalizaciji bio kod samog Mengelea, hladnokrvno kaže da mu je poznato zdravstveno stanje pomenutih stariješina, „ali da je to zatvor, a ne bolnica“. Doktor Vrbanić, koji potvrđuje navedene riječi ovog Mengeleovog sljedbenika, kaže da su „opšti uslovi smještaja u ovom zatvoru izrazito loši – zatvorenici su smješteni u samicama po dvoje, a u zatvorskim sobama nabijeni kao „sardine“
Zastavnik Momir Stojanović i još neke starješine JNA uhapšeni su u Domžalama. Poslije dugotrajnog ispitivanja, uzimanje otisaka prstiju i slikanja, zastavniku i ostalim zatvorenicima su vezane ruke, zatim ukrcani u kontejner-furgon na motornom vozilu i prebačeni u napušteni rudnik Dol pri Hrastniku. U toku prevoženja, zbog nedostatka kiseonika i izduvnih gasova, mnogi su tokom puta dugog šezdesetak kilometara, izgubili svijest. Ni tada, iako su sprovodnici sve to čitavo vrijeme gledali, nisu im odvezane ruke. U katakombama napuštenog rudnika, smješteni su u prostoriji od tridesetak kvadratnih metara – bez vode i toaleta, u kojoj je već bilo smješteno više od sto uhapšenih.
Na udaru slovenačkih terorističkih sastava našli su se, pored pripadnika JNA, carinici i ljudi iz Ministarstva unutrašnjih poslova koji, kao i vojnici, nisu davali nikakvog povoda za napade od Slovenaca. Čak su neviđenim torturama bili izloženi i brojni građani iz drugih republika koji su se, neposredno po izbijanju napada na jedinice JNA, nalazili na proputovanju kroz Sloveniju. O tome takođe postoje brojna svjedočanstva o kojima su govorili mnogi ljudi koji su bili izloženi raznim oblicima maltretiranja u gotovo svim dijelovima Slovenije.
Tortura nad carinicima
O torturama kojima su bili izloženi službenici Savezne uprave carina, na primjer, govorili su Čedomir Petrović, Nikola Mirković i Stevan Vučković, koji su uhapšeni u hotelskoj sobi od grupe maskiranih pripadnika paravojnih formacija. Uperivši u polugole carinike automatske puške, ne dozvolivši im da se obuku, stavili su im lisice na ruke i sproveli u zatvor. Ispitivanje, tokom kojeg su im i dalje bile lisice na rukama, obavljeno je u prostoriji punoj sredstava za zastrašivanje. Bilo je tu, pored ostalog, raznih sredstava za mučenje, traka za davljenje, pištolja i drugih predmeta poznatih i korišćenih u vrijeme inkvizicije pape Grigorija IX. U okviru višečasovnih prijetnji i zastrašivanja, Stevanu Vučkoviću je rečeno da će biti streljan narednog dana u jutarnjim časovima.
Pomoćnik direktora Savezne uprave carina Mladen Kačavenda uhapšen je, bolje rečeno kidnapovan, iz službenog automobila na ulici u Ljubljani. U prostorijama, sličnim katakombama, proveo je 36 sati pod stalnom psihičkom i fizičkom torturom. Optuživan je, i insistirano da prizna, kako je u Sloveniju došao da na silu preuzme slovenačke carine. Sjećajući se tih dana i događaja, Kačevenda posebno podvlači da su među uhapšenima bili i regruti koji su pošli na odsluženje vojnog roka u garnizonima na teritoriji Slovenije. U neizbrisivom sjećanju ostao mu je jedan regrut iz Nove Pazove koji je u vozu, neposredno prije ulaska u Ljubljanu, uhapšen sa puškama uperenim u čelo. Izvučen je iz voza i odveden u Kazneno-popravni dom u Dobu pri Mirni. Uhapšeni mladić je u zatvoru napunio osamnaesti rođendan.
Ništa bolje, u nekim slučajevim i znatno lošije, nisu prolazili i pripadnici unutrašnjih poslova koji su iz Saveznog sekretarijata za unutrašnje poslove službeno upućeni radi obavljanja odgovarajućih dužnosti na graničnim prijelazima. Torturi Slovenaca izloženi su pored ostalih pripadnici tog sekretarijata Dragoljub Kovačević, Mirko Jokić i Predrag Janković koji su punih trinaest dana proveli u zatvorima Ljubljane, logoru Dol pri Hrastniku i Kazneno-popravnom domu Dob pri Mirni. Sredinom jula, kada su se vratili u Beograd, javno su izjavili da su bili izloženi teškoj psihičkoj torturi. U okviru nečovječnih postupaka posebno ističu da im je saopšteno mjesto i vrijeme kada će biti strijeljani. Zaprijećeno im je da ne pomišljaju na bilo kakvo bjekstvo, a upozoreni su i da je na svim vratima postavljan eksploziv koji će, u slučaju dejstva Ratnog vazduhoplovstva oružanih snaga, biti aktiviran a oni ubijeni. Zločin će se, u tom slučaju, tvrdili su, pripisati JNA. Za vrijeme boravka u logoru u Dobu pri Mirni, zatvorenike su, prema njihovom kazivanju, izvodili na dva sata po jakom suncu, a zatim ih naglo uvodili u hladna okna rudnika gdje je u prostoriji od oko osamdeset kvadratnih metara, bez ikakvih podmetača spavalo više od 150. ljudi.
Svjedočenje carinika Mikija Bogdanovića sa graničnog prijelaza Rožna dolina, nedaleko od Nove Gorice, također ukazuje na varvarske postupke slovenačkih teritorijalaca. Poslije hapšenja uspio je da pobjegne iz zatvora i u vrijeme prekida vatre skloni u obližnju vojnu kasarnu. Kada je u kasarnu stigao hljeb, trojica stariješina i dva vojnika došli su do kamiona da prihvate gajbe sa hljebom. Na njih su rafalnu vatru, s leđa, otvorili neljudi u uniformi slovenačke takozvane teritorijalne vojske.
Mučenje žena i civila
Nizu nečovještva pridružuje se i primjer Nade Svorcan i Ljubice Saše, građanskih lica na službi u JNA, koje je u njihovom privatnom automobilu zaustavila grupa slovenačkih pripadnika ljubljanskog MUP-a. Ne dozvoljavajući im da nastave put prema kasarni u Šentvidu gdje su bile zaposlene, naređeno im je da se vrate kući. One su, međutim, bile uporne u insistiranju da im se omogući nesmetan odlazak na posao. „Ako već morate na posao, onda izvolte idite“, odgovorio je jedan od policajaca i uputio ih u pravcu na kome su bile posijane protivoklopne mine. Eksplozija je raznijela automobil, nanijevši teške povrede Nadi i Ljubici. U Univerzitetskom kliničkom centru u Ljubljani nije im pružena blagovremena pomoć. Pored teških tjelesnih povreda, Ljubica Saša je ostala bez jedne noge.
Slovenci su, da zaključimo, prekršili sve što se naziva čovječnošću i humanošću. Vrlo se dobro znaju i naredbodavci i izvršioci navedenih i velikog broja nenavedenih zločina. Slovenci i Hag o svemu godinama mudro ćute. Poznato je i zašto. Nije jasno, međutim, što im se u ćutanju pridružuje i država Srbija, mada ljudi koji stoje na njenom čelu vrlo dobro znaju da ratni zločini ne zastarijevaju – kao što ne zastarijevaju rane roditelja mladih vojnika i stariješina, poginulih od do lakata okrvavljene zločinačke ruke u nekada tretiranoj kao najcivilizovanijoj republici bivše SFRJ.
Slovenija, Haški tribunal, Evropska unija, Vašington, a pridružuje im se, nažalost, i Srbija – i dalje uporno ćute o dokazanim slovenačkim zločinima koji, podsjetimo ih još jednom, kao svi ratni zločini, nikada ne zastarijevaju.
Na putu prema graničnim prijelazima, jedinicu iz varaždinskog garnizona u zasjedi je sačekala teritorijalna jedinica Slovenije koja je mučki, bez ikakvog povoda, ničim izazvana, otvorila vatru na ljude koje je predvodio pukovnik Berislav Popov. Epilog: ubijeno pet, ranjeno 17 i zarobljeno 30 vojnika, a uništeno dvadesetak neborbenih i dio borbenih vozila.
Za taj gnusni zločin nad vojnicima, kao i zločin na karauli Holmec, o čemu će kasnije biti više riječi, Helsinški odbor Slovenije je pokrenuo pitanje odgovornosti počinioca i nalogodavaca za počinjeni zločin, ali rukovodstvo Slovenije ne samo da nije reagovalo na to, već je sve preduzelo kako počinjeni zločin ne bi bio javnosti. Nažalost, ni medijima u Srbiji nije pružena mogućnost da objelodane navedeni zločin Slovenaca, jer ga je skrivalo i vojno i državno rukovodstvo zemlje.
Zločini slovenačkih vojnih formacija, počinjeni mučkim ubistvima tek zavojničenih mladića, bili su vrlo dobro poznati ljudima u vojnom vrhu. Znalo se za brojna hapšenja starješina JNA i nečovječan odnos prema ranjenicima, ali se ništa, osim verbalnih osuda, nije preduzimalo da se takvo stanje spriječi – ako nikako drukčije onda legalnom vojnom silom nad nelegalnim zločinačkim vojnim sastavima. Mnogi od tih monstruoznih primjera nisu, nažalost, nigdje zabilježeni. Svi ti zločini, međutim, nisu nepoznati haškim istražiteljima, prethodnom i aktuelnom slovenačkom rukovodstvu, baš kao i srpskom, ali u vječnom sjećanju ostaju samo porodicama žrtava tih zločina. Ne zaboravljaju ih, naravno, i mnogi koji i danas, kao invalidi sa trajnim zdravstvenim posljedicama, žive sa tragovima nečovještva brutalnih slovenačkih ubica.
Slovenački zločini tim više dobijaju na težini što su počinjeni grubim kršenjem odluka savezne države od 25. juna 1991. godine. Savezno viječe Skupštine SFRJ i Savezno izvršno vijeće, tog su dana jasno i nedvosmisleno naložili JNA da, pored ostalog, spriječi prekrajanje zemlje i promjenu njenih granica, suprotstavljajući se time jednostranoj i nezakonitoj odluci Skupštine Slovenije, od 8. maja iste godine, o otcjepljenju Slovenije od SFRJ. Navedena slovenačka odluka, međutim, nije imala snagu zakona jer je, suprotno federalnom ustavu i pozitivnim zakonskim propisima, ugrožavala teritorijalnu cjelovitost SFRJ, njene državne granice i njen suverenitet u međunarodnim odnosima.
Udar na SFRJ i JNA
Postupajući u skladu sa odlukama navedenih saveznih organa, nešto manje od 2000 pripadnika JNA krenulo je dva dana kasnije, 27. juna znači, na izvršenje zadatka koji nije podrazumijevao bilo kakve provokacije, sukobe i borbena dejstva. Radilo se, praktično, o mirnodopskom zadatku strogo ograničenog karaktera koji je u svakom pogledu počivao na odredbama Ustava SFRJ kojim se, pored ostalog, propisuje da oružane snage štite nezavisnost, suverenitet, teritorijalnu cjelovitost i ustavni poredak zemlje. Prije polaska jedinica JNA na izvršenje zadatka radi obezbjeđenja 35 kopnenih graničnih prelaza, jedne pomorske (Kopar) i jedne vazdušne luke (Brnik), pravovremeno je obaviješteno rukovodstvo Slovenije. Rukovodstvo Slovenije je, međutim, kao odgovor organizovalo masovna zapriječavanja komunikacija na pravcu kretanja jedinica JNA i, istovremeno, izvršilo mobilizaciju svoje teritorijalne odbrane koja je u konkretnom slučaju predstavljala paravojnu formaciju. Ta paravojska će ubrzo, suprotno svim međunarodnim zakonima, izvoditi terorističke akcije u pravom smislu te riječi. A ta takozvana republička vojska brojala je u tom trenutku 35.000 ljudi koji su krenuli u hajku ne samo na vojnike koji su krenuli na izvršenje mirnodopskog zadatka, već i na atakovanje porodica starješina JNA, ne štedeći čak ni žene i djecu, čija je jedina krivica bila što su članovi porodica aktivnih vojnih lica.
Neposredno po prijemu obavještenja o zadatku, slovenačko je rukovodstvo, umjesto da prihvati preporuke i odluke najviših organa savezne države, preduzelo 26. juna mjere koje se, u najmanju ruku, mogu nazvati ne samo necivilizovanim, već sasvim opravdano terorističkim i varvarskim. U toku tog dana, naime, na putu prema jugoslovensko-austrijskoj granici, prisilno je zaustavljeno više od sto teretnih i putničkih domaćih i stranih vozila. Njima su zapriječene komunikacije kojima je, sutradan, trebalo da u marševskoj koloni prođu pripadnici JNA. Vozači su silom bili prinuđeni da ne napuštaju vozila koja su služila kao štit slovenačkoj vojsci koja se spremala da mučki otvori vatru po koloni koja nije bila spremna za ućešće u bilo kakvim borbenim radnjama. Na taj su način, kako je kasnije utvrđeno od pravnih i vojnih eksperata, grubo narušena pravila humanitarnog prava, jer su zaustavljena vozila postala legitiman cilj napada, s obzirom da su izgubila civilno svojstvo.
Na kolonu JNA, koja se zaustavila pred tim preprekama, brutalno je otvorena vatra iz svih oruđa i oružja kojima je raspolagala slovenačka vojska. Mladići u sivomaslinastim uniformama bili su prinuđeni da se brane od ničim izazvanog napada. U razmjeni vatre stradali su tom prilikom i neki vozači silom zadržanih vozila. Njihovi životi padaju na dušu donosioca i izvršioca zločinačke i sulude odluke da se vozači, kao živi štit, zadrže u svojim vozilima, iako je bilo očigledno da će mnogi od njih postati nevine žrtve. Imena organizatora i učesnika ove neljudske akcije, Slovenci skrivaju do današnjih dana, mada su njihova imena vrlo dobro poznata i domaćoj i svjetskoj javnosti.
Postavljanje barikada na pravcu kretanja jedinica JNA i ubistva vojnika, bio je samo dio paklenog plana slovenačkog rukovodstva u satanizovanju federalne vojske i fizičkoj likvidaciji njenih pripadnika. Na udaru su bili i članovi porodica oficira i podoficira, kao i građani Slovenije koji se nisu slagali s takvom politikom svog republičkog rukovodstva. No, krenimo redom.
Paravojni sastavi Slovenije, instruisani od republičkih i lokalnih vlasti, znali su da JNA neće upotrijebiti oružje tamo gdje postoji i najmanja mogućnost ugrožavanja civilnog stanovništva. Zato su ispred svojih nelegalnih oružanih sastava isturali žene i djecu i pod njihovom „zaštitom“ otvarali vatru na vojnike i starješine kojim nije padalo na pamet da odgovaraju istom mjerom. Jedan u mnoštvu takvih primjera je i slučaj u Rožnoj dolini gdje je slovenačka vojska isturila ispred sebe nedužne civile, uglavnom žene i djecu i iz takvog „borbenog poretka“ dejstvovala vatrom na marševsku kolonu koja za to nije davala bilo kakav povod.
Najmonstruozniji zločin
Jedan od najmonstruoznijih zločina Slovenaca nad nenaoružanim vojnicima sa karaule „Holmec“, zabilježila je 28. juna, na Vidovdan, kamera austrijske televizije ORF. Da tog dana, na tom graničnom prijelazu, udaljenom desetak kilometara od Blajburga, ne bješe ove TV ekipe, gotovo ništa se ne bi znalo o zvijerskom i hladnokrvnom strijeljanju trojice zarobljenih vojnika graničara koji su odložili oružje u kome nije bilo nijednog jedinog metka. Trojica mladih vojnika, sve se to lijepo vidi na snimku, istakli su bijelu zastavu sačinjenu od krevetskog čaršava. Sve to, međutim, nije bilo dovoljno zvijerima u ljudskom obliku da odustanu od životinjskog nagona i rafalnom paljbom usmrte trojicu devetnaestogodišnjaka. Mada je, istini za volju, slovenački Helsinški komitet za ljudska prava okvalifikovao taj događaj kao „prvi dokumentovani ratni zločin na prostoru bivše SFRJ“, slovenačka vlast je ćutke prešla preko te bestijasnosti. Pred tim dokazanim ratnim zločinom, kao i mnogim drugim koje su počinili Slovenci, oči je zatvorio i Haški tribunal.
Mada je zvanično rukovodstvo Slovenije zločin na Holmecu okvalifikovalo kao incident, a njihovo republičko tužilaštvo konstatovalo kako „nikakav zločin nije počinjen“, predsjednica Helsinškog odbora Slovenije, gospođa Neve Miklavčič Predan, obratila se Tužilaštvu u Hagu, sa prijedlogom da se pravdi privedu počinioci i organizatori gnusnog zločina. U odgovoru iz Haga, ispod čijeg teksta stoji potpis Karle del Ponte, navedeno je, pored ostalog, da se „veoma cijeni plemenit rad slovenačke helsinške organizacije“, ali da je rat u Sloveniji „prekratko trajao da bi se počinili brojniji ratni zločini“. Očigledno, odgovor Karle del Ponte, imajući u vidu njegovu besmislenost, ne zaslužje nikakav komentar.
Pripadnici slovenačke paravojske, uz blagoslov republičkih čelnika, nisu imali milosti ni prema ranjenim vojnicima i stariješinama, kao ni u odnosu na medicinsko osoblje koje im je priticalo u pomoć. U masi tih primjera koje su registrovali operativni, obavještajni i medicinski organi JNA, navodimo samo nekoliko.
Hapšenje ljekara
Dr Vukica Bulatović je sanitetskim vozilom, vidno i propisno obilježeno crvenim krstom, pokušala da dođe i ukaže pomoć ranjenim vojnicima na graničnom prelazu Šentilj, koji su mučki, bez ikakvog povoda, napale grupe beskrupoloznih ostrašćenika. I ovog puta, naravno, uz blagoslov vlasti. Sanitetska ekipa sa dr Bulatović na čelu, uhapšena je pri pokušaju da pruži neophodnu medicinsku pomoć povrijeđenima i odmah sprovedena u zatvor u Pesnici nedaleko od Maribora. Saslušanje je trajalo više časova, a doktorki Bulatović je ponuđeno da se pridruži slovenačkoj teritorijalnoj odbrani, transformisanoj u to vrijeme u terorističku paravojnu organizaciju. Pošto je odbila njihov prijedlog, „civilizovani“ Slovenci su joj dali rok od 24 časa da napusti Sloveniju. Ranjenim vojnicima na Šentilju nije pružena nikakva medicinska pomoć.
Sličnu torturu doživio je i doktor Senad Duraković u trenutku kada je pružao pru pomoć povrijeđenim pripadnicima JNA. Prekinut je u humanoj misiji i uhapšen. I njemu, kao i doktorki Bulatović, ponuđeno je da se pridruži slovenačkim teritorijalcma. Ponos, dostojanstvo i vojnička obaveza, međutim, bili su jači od svih ponuda i pritisaka. U znak protesta u zatvoru je štrajkovao glađu.
Doktor Goran Golubović, koji je takođe pružao pomoć ranjenim vojnicima i stariješinama, prevozio je sanitetskim vozilom teško ranjenog poručnika Darka Bulatovića. Na putu prema bolnici, mučki – iz zasjede, na sanitetsko vozilo, takođe propisno obilježeno, ispaljen je protivoklopni projektil. Teško ranjeni poručnik dobio je još teže povrede, a ranjeni su vozač i doktor Golubović. Nikom od povrijeđenih u vozilu nije pružena neophodna medicinska pomoć. Bio je to još jedan od načina „viteškog ratovanja“ dežele na putu do otcjepljenja od SFRJ. Nema, nažalost, podataka o daljoj sudbini doktorke Bilatović, doktora Golubovića i teško ranjenog poručnika Darka Bulatovića.
Kršenje svih konvencija Međunarodnog ratnog prava
Trebalo bi zaista mnogo prostora da se navedu svi primjeri brutalnog postupanja slovenačkih paravojnih formacija prema vojnicima, stariješinama i njihovim porodicima, kao i sopstvenim građanima koji nisu podržavali načine i primjenu sredstava putem kojih su nastojali da se otcijepe od sopstvene države. Ipak, da bi se stekla potpunija slika o nekim srednjovjekovnim metodama koje su primjenjivali, navodimo samo neke primjere koji ilustruju svu brutalnost, neljudski odnos i kršenje svih konvencija Međunarodnog ratnog prava. Neki od tih primjera prevazilaze čak i užase iz fašističkih koncentracionih logora u Drugom svjetskom ratu.
Među zatvorenicima u Kazneno-popravnom domu Dob pri Mirni, kako se navodi u vojnim izvorima, nalazilo se više teških bolesnika. Među njima su bili: kapetan Sahudin Lalić sa akutnim pogoršanjem čira i teškom depresijom; potpukovnik Rade Otašević koji je uhapšen neposredno poslije izvršene operacije – u vrijeme kada je, sa inficiranom ranom i visokom temperaturom, bio na bolovanju u svom stanu; Dragan Blagojević, sa zagnojenim prostrijelnim ranama u predijelu ramena i podlaktice i takođe visokom temperaturom. Osim njih, u veoma teškom zdravstvenom stanju bili su: pukovnik Vučković, kapetan I klase Blagoje Mirović, zastavnik I klase Petar Radan, potpukovnik Milan Saračević, vodnik I klase Šaćir Bećiri i major Đorđe Petrović. U svim civilizovanim zemljama čak se i najokorijelijim kriminalcima i zločincima, ukazuje u takvim slučajevima neophodna medicinska pomoć, ali dežela je svjesno kršila te humanitarne međunarodne norme. Upravnik tog kazamata kao da je na specijalizaciji bio kod samog Mengelea, hladnokrvno kaže da mu je poznato zdravstveno stanje pomenutih stariješina, „ali da je to zatvor, a ne bolnica“. Doktor Vrbanić, koji potvrđuje navedene riječi ovog Mengeleovog sljedbenika, kaže da su „opšti uslovi smještaja u ovom zatvoru izrazito loši – zatvorenici su smješteni u samicama po dvoje, a u zatvorskim sobama nabijeni kao „sardine“
Zastavnik Momir Stojanović i još neke starješine JNA uhapšeni su u Domžalama. Poslije dugotrajnog ispitivanja, uzimanje otisaka prstiju i slikanja, zastavniku i ostalim zatvorenicima su vezane ruke, zatim ukrcani u kontejner-furgon na motornom vozilu i prebačeni u napušteni rudnik Dol pri Hrastniku. U toku prevoženja, zbog nedostatka kiseonika i izduvnih gasova, mnogi su tokom puta dugog šezdesetak kilometara, izgubili svijest. Ni tada, iako su sprovodnici sve to čitavo vrijeme gledali, nisu im odvezane ruke. U katakombama napuštenog rudnika, smješteni su u prostoriji od tridesetak kvadratnih metara – bez vode i toaleta, u kojoj je već bilo smješteno više od sto uhapšenih.
Na udaru slovenačkih terorističkih sastava našli su se, pored pripadnika JNA, carinici i ljudi iz Ministarstva unutrašnjih poslova koji, kao i vojnici, nisu davali nikakvog povoda za napade od Slovenaca. Čak su neviđenim torturama bili izloženi i brojni građani iz drugih republika koji su se, neposredno po izbijanju napada na jedinice JNA, nalazili na proputovanju kroz Sloveniju. O tome takođe postoje brojna svjedočanstva o kojima su govorili mnogi ljudi koji su bili izloženi raznim oblicima maltretiranja u gotovo svim dijelovima Slovenije.
Tortura nad carinicima
O torturama kojima su bili izloženi službenici Savezne uprave carina, na primjer, govorili su Čedomir Petrović, Nikola Mirković i Stevan Vučković, koji su uhapšeni u hotelskoj sobi od grupe maskiranih pripadnika paravojnih formacija. Uperivši u polugole carinike automatske puške, ne dozvolivši im da se obuku, stavili su im lisice na ruke i sproveli u zatvor. Ispitivanje, tokom kojeg su im i dalje bile lisice na rukama, obavljeno je u prostoriji punoj sredstava za zastrašivanje. Bilo je tu, pored ostalog, raznih sredstava za mučenje, traka za davljenje, pištolja i drugih predmeta poznatih i korišćenih u vrijeme inkvizicije pape Grigorija IX. U okviru višečasovnih prijetnji i zastrašivanja, Stevanu Vučkoviću je rečeno da će biti streljan narednog dana u jutarnjim časovima.
Pomoćnik direktora Savezne uprave carina Mladen Kačavenda uhapšen je, bolje rečeno kidnapovan, iz službenog automobila na ulici u Ljubljani. U prostorijama, sličnim katakombama, proveo je 36 sati pod stalnom psihičkom i fizičkom torturom. Optuživan je, i insistirano da prizna, kako je u Sloveniju došao da na silu preuzme slovenačke carine. Sjećajući se tih dana i događaja, Kačevenda posebno podvlači da su među uhapšenima bili i regruti koji su pošli na odsluženje vojnog roka u garnizonima na teritoriji Slovenije. U neizbrisivom sjećanju ostao mu je jedan regrut iz Nove Pazove koji je u vozu, neposredno prije ulaska u Ljubljanu, uhapšen sa puškama uperenim u čelo. Izvučen je iz voza i odveden u Kazneno-popravni dom u Dobu pri Mirni. Uhapšeni mladić je u zatvoru napunio osamnaesti rođendan.
Ništa bolje, u nekim slučajevim i znatno lošije, nisu prolazili i pripadnici unutrašnjih poslova koji su iz Saveznog sekretarijata za unutrašnje poslove službeno upućeni radi obavljanja odgovarajućih dužnosti na graničnim prijelazima. Torturi Slovenaca izloženi su pored ostalih pripadnici tog sekretarijata Dragoljub Kovačević, Mirko Jokić i Predrag Janković koji su punih trinaest dana proveli u zatvorima Ljubljane, logoru Dol pri Hrastniku i Kazneno-popravnom domu Dob pri Mirni. Sredinom jula, kada su se vratili u Beograd, javno su izjavili da su bili izloženi teškoj psihičkoj torturi. U okviru nečovječnih postupaka posebno ističu da im je saopšteno mjesto i vrijeme kada će biti strijeljani. Zaprijećeno im je da ne pomišljaju na bilo kakvo bjekstvo, a upozoreni su i da je na svim vratima postavljan eksploziv koji će, u slučaju dejstva Ratnog vazduhoplovstva oružanih snaga, biti aktiviran a oni ubijeni. Zločin će se, u tom slučaju, tvrdili su, pripisati JNA. Za vrijeme boravka u logoru u Dobu pri Mirni, zatvorenike su, prema njihovom kazivanju, izvodili na dva sata po jakom suncu, a zatim ih naglo uvodili u hladna okna rudnika gdje je u prostoriji od oko osamdeset kvadratnih metara, bez ikakvih podmetača spavalo više od 150. ljudi.
Svjedočenje carinika Mikija Bogdanovića sa graničnog prijelaza Rožna dolina, nedaleko od Nove Gorice, također ukazuje na varvarske postupke slovenačkih teritorijalaca. Poslije hapšenja uspio je da pobjegne iz zatvora i u vrijeme prekida vatre skloni u obližnju vojnu kasarnu. Kada je u kasarnu stigao hljeb, trojica stariješina i dva vojnika došli su do kamiona da prihvate gajbe sa hljebom. Na njih su rafalnu vatru, s leđa, otvorili neljudi u uniformi slovenačke takozvane teritorijalne vojske.
Mučenje žena i civila
Nizu nečovještva pridružuje se i primjer Nade Svorcan i Ljubice Saše, građanskih lica na službi u JNA, koje je u njihovom privatnom automobilu zaustavila grupa slovenačkih pripadnika ljubljanskog MUP-a. Ne dozvoljavajući im da nastave put prema kasarni u Šentvidu gdje su bile zaposlene, naređeno im je da se vrate kući. One su, međutim, bile uporne u insistiranju da im se omogući nesmetan odlazak na posao. „Ako već morate na posao, onda izvolte idite“, odgovorio je jedan od policajaca i uputio ih u pravcu na kome su bile posijane protivoklopne mine. Eksplozija je raznijela automobil, nanijevši teške povrede Nadi i Ljubici. U Univerzitetskom kliničkom centru u Ljubljani nije im pružena blagovremena pomoć. Pored teških tjelesnih povreda, Ljubica Saša je ostala bez jedne noge.
Slovenci su, da zaključimo, prekršili sve što se naziva čovječnošću i humanošću. Vrlo se dobro znaju i naredbodavci i izvršioci navedenih i velikog broja nenavedenih zločina. Slovenci i Hag o svemu godinama mudro ćute. Poznato je i zašto. Nije jasno, međutim, što im se u ćutanju pridružuje i država Srbija, mada ljudi koji stoje na njenom čelu vrlo dobro znaju da ratni zločini ne zastarijevaju – kao što ne zastarijevaju rane roditelja mladih vojnika i stariješina, poginulih od do lakata okrvavljene zločinačke ruke u nekada tretiranoj kao najcivilizovanijoj republici bivše SFRJ.
Slovenija, Haški tribunal, Evropska unija, Vašington, a pridružuje im se, nažalost, i Srbija – i dalje uporno ćute o dokazanim slovenačkim zločinima koji, podsjetimo ih još jednom, kao svi ratni zločini, nikada ne zastarijevaju.
Primjedbe
Objavi komentar
Svi vulgarni, uvredljivi na vjersko-nacionalnoj osnovi komentari posjetitelja će biti uklonjeni!